HİSSEDEMEYEN BEYİN KARAR VEREMEZ!

Beyin denen kapalı kutu açıldı ve bilin bakalım içinden ne çıktı ?   Biz insanlar, akılcı varlıklar değiliz. Karar alırken soğukkanlı ve aklı başında davranmaya çalıştığımızda bile duygularımız gizliden gizliye kararımızı etkiler.  

1982’de Elliot adında bir hasta, nörolog Antonio Damasio’nun muayenehanesine gelir. Bundan birkaç ay önce Elliot’un korteksinden, beyninin ön lobuna yakın bir yerden küçük bir tümör alınmıştır. Ameliyat öncesi örnek bir baba ve koca olan; büyük bir şirkette önemli bir yönetici pozisyonunda bulunan Elliot’un ameliyat sonrası IQ’su aynı kalmış olmasına karşın, o artık karar almaktan acizdi. On dakika sürmesi gereken rutin işler şimdi birkaç saat sürüyordu. Bu bozukluk Elliot için normal hayatı olanaksız hale getirmişti. Damasio’nun ve yakınlarının daha sonra fark ettiği üzere, ameliyat olduğu günden beri Elliot tuhaf şekilde duygusuzdu. Damasio’ya göre Elliot’un patolojisi, duyguların karar alma sürecinin kritik bir parçası olduğunu gösteriyordu. Duygularımızdan yoksun kaldığımızda, en basit kararları bile alamaz hale geliriz.   Bu tümüyle beklenmedik bir keşifti. Sinirbilim o dönemde insan duygularının akıldışı olduğuna inanıyordu. Buna göre duygusuz bir insanın daha iyi karar alması gerekirken, Elliot ile başlayan araştırmalarını sürdüren Damasio, ilkel beynin doğurduğu duyguları bilinçli düşünce akışına bağlayan orbitofrontal korteksle sinirsel bağ koparıldığında normalde yararlandığımız seçenekler haznesine erişim olanağımızın ortadan kalktığını gösterdi.

Yani, hissedemeyen beyin karar da veremiyordu.   İyi kararlar alabilmek için zihnin her iki yanını da kullanmak gerekir.   Bizler uzun süredir insan doğasına ya / ya da önermesiyle yaklaştık. Biz insanlar ya akılcıyız ya da değiliz; ya istatistiklere ya da altıncı hissimize güveniriz. Oysa bazen seçeneklerimizi akıl süzgecinden geçirmemiz ve bazen de duygularımıza kulak vermemiz gerekir. İşin sırrı, hangi düşünce tarzını ne zaman kullanacağımızı bilmektir. Eğitimlerde beynimizin çalışma prensiplerini incelemek bu konuda yolumuzu aydınlatabilir.

Serra Uslu